بنابر يك اصل در مورد اجابت مزاج شيرخواران بيش از سه بار دفع مدفوع در يك روز تا روزي سه بار طبيعي محسوب مي گردد بطور كلي در درمان اسهال كودكان و نوزادان مهمترين نكته تامين آب و الكتروليتهاي بدن مي باشد و تا وقتي كه مطمئن به وجود عامل عفوني در اسهال نباشيم به هيچ وجه نياز به استفاده از آنتي بيوتيك نمي باشد در بررسي كودك مبتلا به اسهال ابتدا بايد در مورد كاهش حجم مايعات بدن كودك مطمئن شويم براي اينكار بايد مناطقي مانند مخاط داخل دهان را بررسي كنيم اگر دهان كودك خيس و پرآب بود هنوز حجم مايعات بدن درحد قابل قبول است .
مورد بعدي گود رفتن چشم بيمار است كه در صورت وجود اين حالت نشاندهنده كم آبي شديدكودك مي باشدو همچنين مسئله بعدي قوام پوست كودك است كه درصورت كم آبي شديد پوستي كه با دست جمع شود به راحتي به حالت اول باز نمي گردد كه اين هم نشاندهنده كم آبي بدن كودك است .
مهمترين نكته در كودك مبتلا به اسهال وجود و حجم ادرار كودك مي باشد اگر كودك ادرار نداشته باشد و يا حجم ادرار شديدا كم شده باشد نشان دهنده كمبود شديد مايعات است و نيازمنددرمان پزشكي و مراجعه صددرصد به پزشك دارد .
توجه : در شيرخواران مبتلا به اسهال به هيچ وجه نبايد شيرمادرقطع شود بلكه بايد جهت جبران مايع از دست رفته تاحدممكن دفعات تغذيه باشيررا افزايش داد
بسياري از شيرخواران در هنگام دندان در آوردن دچار اسهال مي شوند كه بعضي از مادران آن را ناشي از دندان مي دانند درحاليكه دليل علمي براي اين مطلب وجودندارد و تنها موردي كه مي تواند دراين مورددخيل باشدبه دهان بردن هرچيزازجانب كودك دراين سن مي باشدكه مي تواند به علت آلوده بودن باعث اسهال هم بشود.
درمان :
مهمترين نكته در درمان اسهال تامين مايعات و املاح بدن مي باشد اولين و شايد مهمترين دارو كه استفاده بسيار راحتي دارد ORS (او- آر- اس) مي باشد در مورد نحوه استفاده از اين محلول مسائل زيادي براي مادران محترم وجود دارد بطور كلي محلول او- آر- اس دستور العمل مشخص واضحي دارد.
يك بسته پودر را بايد در يك ليتر آب (معادل سه تا چهار ليوان آب بسته به اندازه ليوان) به طور كامل حل كرد .و در مدت 24 ساعت (بسته به حجم آب از دست رفته )آنرا مصرف نمود محلول ORS را نبايد با چيز ديگري مخلوط كرد محلول ORS به علت مخلوط بودن شكرو نمك خوش طعم نمي باشدولي بايدبا همين طعم مصرف شود شودو ماده ديگري با آن مخلوط نشود مادران محترم مي توانند در مواقع لزوم محلول فوق را با مخلوط كردن دو قاشق مرباخوري نمك و يك قاشق مرباخوري شكر در يك ليتر آب (البته فقط در موارد اورژانس چراكه محلول ORS در تمامي داروخانه ها موجود است و براي تهيه آن نيازي به نتيجه پزشك نمي باشد)تهيه نمائيد. مصرف داروهاي ديگر مانند آنتي بيوتيكها با توجه به تنوع علت اسهال و تخصصي بودن آن به هيچ وجه بدون مراجعه به پزشك توصيه نمي گردد.
نكات پرستاري :
مدفوع نوزاد و شيرخوار قوام شلي داشته كه علت آن عبور سريع غذا از سيستم گوارشي مي باشد همزمان با تكامل سيستم گوارش مدفوع نيز تدريجا ظاهري مثل فرد بالغ پيدا مي كند نوزادان اكثرا چربيهاي موجود در شير انسان را جذب مي كنند ولي درجذب چربي مربوط به شير دچار اشكال مي شوند.
اسهال با آبكي بودن با افزايش تعداد دفعات مدفوع نسبت به مدفوع طبيعي مشخص مي شود مدفوع در شيرخواراني كه از پستان مادر تغذيه مي شوند ممكن است چند بار در روز با شد در حاليكه تغذيه با شيرخشك سبب مي شود روزانه و يا دو روز يكبار اجابت مزاج داشته باشد پس دفعات اجابت مزاج با توجه به نوع تغذيه شيرخوار متفاوت است .
عوامل ايجاد كننده اسهال :
غذا : تركيب نامناسب شير يا شيوه تغذيه ، تغذيه بيش از حد
عفونتهاي سيستم گوارشي :
كبوتر خانگي يا مرغ ممكن است منشا عفونتهاي سالمونلايي خانه را فراهم سازد به اين دليل كودكان پس از دست زدن به اين پرندگان بايد دستهاي خود را حتما بشويند.
عفونتهاي غير گوارشي : مثل عفونتهاي سيستم تنفسي يا ادراري يا گوش مياني .
مصرف آنتر بيوتيكها: چون باكتريهاي طبيعي روده را تغيير مي دهند.
تنش عاطفي : خستگي زياد يا هيجان
حساسيتهاي غذايي و يكسري بيماريهايي مثل سوء جذب(سلياك) يا عيوب روده
به مسائل زير حتما توجه كنيد.
- خون در مدفوع
- وجود تب و دل درد
- كاهش هوشياري